Maska dla zgiętej galaktyki

ESO 510-13

30 kwietnia 1999 ESO opublikowało w Internecie powyższe zdjęcie, opatrzone komentarzem:

Zdjęcie pokazuje pole gwiazd na południowej półkuli w konstelacji Hydry (Węża wodnego), w tym osobliwą galaktykę spiralną ESO 510-13. Przypomina ona słynną galaktykę Kapelusz, jednak jej równikowy pierścień pyłu jest wyraźnie wykrzywiony. Jej prędkość wynosi 3300 km/s, odległość około 70 mln lat św. a rozmiar około 100 000 lat św. Fakt, że otoczka pyłu oraz reszta galaktyki nie są równe, świadczy o jej młodym wieku (w pojęciu astronomicznym). Pas pyłowy wciąż jest na etapie osiągania stabilnego płaskiego kształtu. Sposób jego powstania nie jest oczywisty – mógł on na przykład powstać przez połączenie obfitującej w gaz galaktyki karłowatej z galaktyką eliptyczną. Tak czy inaczej jest to najbardziej interesujący obiekt, który z pewnością wkrótce przestudiujemy w szczegółach przy użyciu VLT i innych dużych teleskopów. Zdjęcie pokazuje wiele słabszych obiektów wokół. Wiele z nich wydaje się być kulistymi gromadami gwiazd, towarzyszącymi galaktyce, inne są galaktykami w tle. Może się w istocie okazać, że ESO 510-13 leży przed jedną lub więcej gromadą galaktyk. Trójkolorowa kompozycja (BVI) otrzymana została przez VLT ANTU i FORS rankiem 15 marca 19999. Rozmiar pola: 6,8 × 6,8 minut kątowych. Północ jest na górze, wschód na lewo.

ESO 510-13. Źródło: HST.

2 sierpnia 2001, NASA opublikowała w Internecie zdjęcie powyżej, przedstawiające ESO 510-13, zrobione przez HST. Jest ono dobrej jakości i nie wykazuje defektu zdjęcia z ESO, tj. nie jest prześwietlone. Szeroki zakres jasności jest dobrze wyważony. Pozwala mi ono na przeprowadzenie interesującej i zaskakującej obróbki cyfrowej.

ESO 510-13, obraz przerobiony cyfrowo.

ESO 510-13, zbliżenie na jądro.

Okazuje się, że:

• Galaktyka ESO 510-13 jest galaktyką z poprzeczką.
• Pas pyłu, który zdaje się ją otaczać, jest w istocie poprzeczką.
• Wykrzywienie jest w istocie trójwymiarowym efektem towarzyszącym generowaniu ramion spiralnych i krawędzi poprzeczki.
• Proszę zauważyć strukturę jądra galaktyki. Wyraźnie znajdują się tam oddziałujące ze sobą czarne dziury. Zauważmy również obłok wokół jądra.
• Zauważmy również regularną strukturę podobną do drabiny w poprzeczce, z asymetrią p względem tego, co uważa się za jądro (najjaśniejszy obszar). Fakt ten można całkiem prosto wyjaśnić naprzemiennymi wyrzutami materii, spowodowanymi wzajemną rotacją dwóch czarnych dziur w jądrze.

Galaktyka Kapelusz (ESO)

Wnioski

• ESO 510-13 dołącza do grupy i modelu galaktyk z poprzeczką ESO 269-57 i NGC 1512, opisanych poprzednio. Różni sie zatem znacznie od galaktyki Kapelusz, wziętej przez ESO za model.
• Mamy zatem do czynienia ze zjawiskiem wyrzutu masy z jądra galaktyki. Przywołuje to obserwacje i hipotezy Haltona Arpa.

---

Autor: Bernard Lempel ()

Przetłumaczono z: A Mask for a Warped Galaxy, ESO 510-13

Przetłumaczył: Łukasz Buczyński