Napisy do drugiej części „Symbols of an Alien Sky – Mars”

Jak w tytule – napisy do drugiej częsci serii, który można znaleźć tutaj. Jak zwykle z początku będą zawierać błędy, które mam nadzieję stopniowo usuwać. Ponownie jest to tłumaczenie bezpośrednio z oryginalnych napisów angielskich. Proszę się częstować.

1
00:00:53,064 –> 00:00:58,122
Nasz niebieski sąsiad, planeta Mars.

2
00:01:00,044 –> 00:01:06,058
Astronomowie określili niegdyś Marsa jako od dawna jałowy i geologicznie martwy świat.

3
00:01:08,048 –> 00:01:13,140
Ale od przybycia sond na początku lat 60-tych XXw, planeta dla nas ożyła.

4
00:01:16,018 –> 00:01:18,080
Nie ukazała nam nieaktywnego i zużytego krajobrazu

5
00:01:18,008 –> 00:01:23,010
jakiego spodziewali się astronomowie i planetolodzy.

6
00:01:25,002 –> 00:01:31,034
Niemniej jednak badacze kontynuowali stosowanie koncepcji geologicznych, opartych na ich zrozumieniu on their understanding

7
00:01:31,052 –> 00:01:36,060
Ziemi i Księżyca. Widzieli jedynie wulkany i erozję,

8
00:01:37,034 –> 00:01:46,058
ruchy powierzchni i zapadliska, wszystkie naznaczone okazjonalnymi zderzeniami z kosmosu na przestrzeni miliardów lat.

9
00:01:47,009 –> 00:01:53,063
Jaka siła wywołała ostre wyżłobienia i depresje po całej powierzchni Marsa,

10
00:01:54,045 –> 00:01:58,324
która wygląda, jakby ogromna kielnia zstąpiła i wybrała grunt

11
00:01:58,729 –> 00:02:04,763
na ogromną głębokość?

12
00:02:09,005 –> 00:02:16,041
Od północy na południe, widzimy ogromne, przeplatające się rysy lub rowy, rozciągające się na setki mil.

13
00:02:20,042 –> 00:02:24,044
To nadzwyczajne, że planeta o średnicy połowę mniejszej od ziemskiej

14
00:02:24,062 –> 00:02:29,158
posiada kaniony, przy których wszystkie ziemksie odpowiedniki to karzełki

15
00:02:31,078 –> 00:02:34,154
a góry są dużo wyższe, niż nawet Mount Everest.

16
00:02:39,016 –> 00:02:43,084
Dzisiaj żadna planeta, oprócz Ziemi nie przyciąga takiej uwagi, jak Mars,

17
00:02:44,096 –> 00:02:49,170
ale tajemnice i teoretyczne sprzeczności urosły w sposób spektakularny.

18
00:02:55,009 –> 00:02:57,077
Przez dekady badacze zastanawiali się

19
00:02:58,709 –> 00:03:05,709
dlaczego dwie pólkule Marsa wyglądają, jakby powstały w różnych światach.

20
00:03:10,052 –> 00:03:13,070
Półkula południowa jst zdominowana przez kratery,

21
00:03:16,052 –> 00:03:19,136
a pólnocna ma tylko z rzadka rozproszone kratery.

22
00:03:22,092 –> 00:03:26,116
Zauważmy też kontrastującą grubość skorupy obu pólkul.

23
00:03:30,001 –> 00:03:35,003
Cienką skorupę na północy, i dużo grubszą na południu.

24
00:03:36,044 –> 00:03:42,082
Dlaczego planeta, ewoluująca w izolacji, wykazuje tak znaczną dychotomię?

25
00:03:44,008 –> 00:03:49,054
Wygląda to tak, jakby jakaś nieznana siła wydrążyła północną skorupę na mile w głąb.

26
00:03:51,066 –> 00:03:53,075
Usunięcie materiału skalnego z całej półkuli

27
00:03:54,056 –> 00:04:00,078
wymaga siły zewnętrznej względem Marsa, działającej na planetę.

28
00:04:01,074 –> 00:04:07,142
Ale gdy mowa o zewnętrznych zdarzeniach, naukowa konwencja ma do zaoferowania tylko jedno:

29
00:04:08,042 –> 00:04:10,120
losowe kolizje.

30
00:04:11,002 –> 00:04:14,100
Czy planetoida lub duża asteroida, uderzyćwszy w Marsa

31
00:04:15,018 –> 00:04:19,084
mogła usunąć miliony mil sześciennych skorupy?

32
00:04:21,024 –> 00:04:25,102
Miażdżące zderzenie

33
00:04:26,002 –> 00:04:28,038
jest wszystkim, na co pozwala ta teoria.

34
00:04:31,002 –> 00:04:38,014
Ale jak wyglądałaby historia Marsa, gdyby uwzględnić zdarzenia elektryczne?

35
00:04:41,082 –> 00:04:48,086
Zdarzenia na skalę wystarczającą, aby wyrzeźbić powierzchnię Czerwonej Planety od bieguna do bieguna.

36
00:05:07,008 –> 00:05:13,009
Spośród wszystkich enigmatycznych formacji w Układzie Słonecznym, chyba żadna nie powoduje tak wielkiego zdumienia

37
00:05:13,018 –> 00:05:16,096
jak Valles Marineris.

38
00:05:22,032 –> 00:05:25,040
Największy kanion na planecie lub księżycu,

39
00:05:25,004 –> 00:05:29,020
głęboki system rowów rozciąga się na jedną trzecią obwodu planety.

40
00:05:30,062 –> 00:05:33,086
Jest setki razy większy od Wielkiego Kanionu.

41
00:05:33,086 –> 00:05:38,124
Sięgałby od Sam Fransisco poza Nowy Jork.

42
00:05:42,036 –> 00:05:49,082
Wcześniejsze teorie planetarne nigdy nie przewidywały takich rozpadlin na małej planecie.

43
00:05:52,004 –> 00:05:57,052
Jaka naturalna siła wyrzeźbiła tą kolosalną przepaść?

44
00:06:02,008 –> 00:06:04,012
Wraz z przybyciem nad Marsa sond Mariner,

45
00:06:05,002 –> 00:06:10,050
naukowcy z NASA pomyśleli, że rozpadlinę tą wyrzeźbiła erozja wodna,

46
00:06:12,008 –> 00:06:17,050
chociaż nic nawet podobnego nie zostało dokonane przez wodę na Ziemi, wodnej planecie.

47
00:06:20,006 –> 00:06:27,030
Każda hipoteza erozyjna musi wytłumaczyć usunięcie trzech milionów mil sześciennych mateirału.

48
00:06:27,003 –> 00:06:33,015
Trzy miliony mil sześciennych! I to musi się gdzieś podziać.

49
00:06:33,042 –> 00:06:38,047
Nie ma dowodów ani na wymycie płynem, ani na szeroki wypływ.

50
00:06:40,002 –> 00:06:42,048
Obecnie wiemy, że Valles Marineris sięga

51
00:06:42,049 –> 00:06:48,055
na większą głębokość, niż jakikolwiek przewidywany kanał odpływowy.

52
00:06:50,000 –> 00:06:57,000
A dopływy, wyobrażane sobie przez niektórych, okazały się dokładnie wyciętymi niszami i przysadzistymi depresjami.

53
00:06:57,000 –> 00:07:01,056
Nie są połączone, aby móc zasilać strumienie.

54
00:07:09,066 –> 00:07:16,088
Jedna z części Valles Marineris szczególnie podkreśla nasz pogląd.

55
00:07:16,088 –> 00:07:21,150
Planetolodzy zdają sobie sprawę, że Kanion Hebes, dużo większy od Wielkiego Kanionu,

56
00:07:22,509 –> 00:07:28,516
jest integralną częścią Valles Marineris.
Obecnie przyznali również,

57
00:07:29,209 –> 00:07:32,360
że z pewnością nie został wyrzeźbiony przez wodę.

58
00:07:45,002 –> 00:07:47,044
Równie nieakceptowalne jest sugerowanie, że masywny keson Valles Marineris

59
00:07:47,449 –> 00:07:52,533
z jego powtarzającą się morfologią warstowych ścian,
spowodowany został przez osuwiska.

60
00:07:53,289 –> 00:07:59,680
Powierzchnia nie została rozdarta, została wyżłobiona

61
00:07:59,068 –> 00:08:06,068
a szczegółowe obrazy wskazują na usunięcie materiału wzdłuż całej długości rozpadliny,

62
00:08:06,088 –> 00:08:11,096
proces wyraźnie zilustrowany przez solidnie obrobione tak zwane dopływy,

63
00:08:11,096 –> 00:08:15,138
aż do ich okrągłych, wyraźnie wyciętych zakończeń.

64
00:08:17,028 –> 00:08:23,036
Cokolwiek uformowało kompleks kanionu, nie zaprzestało na marginesie głównego kanału

65
00:08:23,036 –> 00:08:28,128
lecz dodało nieregularne kratery oraz łańcuchy kraterów, powierzchniowe rowki i wyżłobienia.

66
00:08:31,009 –> 00:08:33,014
nie można więc uniknąć pytania.

67
00:08:34,004 –> 00:08:40,058
Czy jest coś znanego dzisiajeszej nauce, co mogłoby odpowiadać za niezwykły charakter

68
00:08:40,094 –> 00:08:42,162
Valles Marineris.

69
00:08:45,008 –> 00:08:48,030
Istnieje wyjaśnienie dobrze znane nauce

70
00:08:48,031 –> 00:08:53,036
chociaż nigdy nie weszło do leksykonu geologów.

71
00:08:56,026 –> 00:08:57,082
Piorun!

72
00:09:00,072 –> 00:09:03,076
W laboratorium plazmowym jego potęga została zademonstrowana

73
00:09:04,013 –> 00:09:06,111
w eksperymentach z wyładowaniami elektrycznymi.

74
00:09:16,044 –> 00:09:22,142
Ale jego formą nnieznaną obecnej konwencjonalnej nauce jest kosmiczny piorun.

75
00:09:32,042 –> 00:09:37,068
Błyskotliwy inżynier Ralph Juergens pierwszy zasugerował dekady temu

76
00:09:37,068 –> 00:09:40,142
że kosmiczny piorun wyrzeźbił Valles Marineris.

77
00:09:51,002 –> 00:09:53,016
Kożystając z bardziej aktualnych danych,

78
00:09:53,034 –> 00:09:58,076
elektryczny teoretyk Wallace Thornhill powrócił do tej niezwykłej możliwości.

79
00:10:20,036 –> 00:10:24,090
Tak, hipoteza elektryczna deprymuje wielu naukowców

80
00:10:24,009 –> 00:10:29,043
lecz jest to jedyna hipoteza, którą można sprawdzić bezpośrednimi obserwacjami.

81
00:10:31,022 –> 00:10:35,026
Oto rana, pozostawiona przez łuk elektryczny w kawałku mokrego drewna.

82
00:10:36,003 –> 00:10:39,102
Wyładowanie elektryczne dostarcza bezpośrednie i kompletne

83
00:10:39,399 –> 00:10:43,425
wyjaśnienie Valles Marineris.

84
00:10:50,068 –> 00:10:55,090
Tak zwane dopływy kanionu zostały wycięte drugorzędnymi odnogami błyskawicy.

85
00:10:56,088 –> 00:11:01,134
Jest to typowa sygnatura łuku elektrycznego, gdy wycina sobie kanał w powierzchni.

86
00:11:04,078 –> 00:11:08,100
A oto szrama po wyładowaniu elektrycznym w izolatorze.

87
00:11:09,000 –> 00:11:13,094
Zauważmy szczególnie sieć drugorzędnych odnóg po lewej;

88
00:11:15,001 –> 00:11:19,035
doksonały odpowiednik zachodniego krańca Valles Marineris.

89
00:11:20,062 –> 00:11:23,108
Długo utrzymywano, że ten nazdwyczajny region Marsa

90
00:11:24,008 –> 00:11:28,082
jest wynikiem podniesienia, popękania i rozjechania powierzchni.

91
00:11:28,829 –> 00:11:31,893
I z odległościu, faktycznie wygląda jak pęknięcia.

92
00:11:34,076 –> 00:11:40,128
Ale przy bliższym spojrzeniu, obstawanie przy tej interpretacji jest wręcz irracjonalne.

93
00:11:41,289 –> 00:11:47,480
Materiał został wyraźnie wybrany, dokładnie tak, jak w wyładowaniu w izolatorze.

94
00:11:48,074 –> 00:11:51,081
Dostepne obecnie dowody domagają się nowej perspektywy,

95
00:11:52,044 –> 00:11:54,128
szerszego pola widzenia.

96
00:11:56,038 –> 00:11:57,132
W interpretacji Thornhilla

97
00:11:58,032 –> 00:12:00,124
wyładowanie przyjeło formę plazmoidu,

98
00:12:01,024 –> 00:12:02,096
podobnego do plazmoidu

99
00:12:02,096 –> 00:12:04,105
z którgo formuje się galaktyka spiralna.

100
00:12:16,062 –> 00:12:19,148
Na swojej stronie internetowej, Thornhill odnotował, jak wyładowanie

101
00:12:20,048 –> 00:12:24,054
spiraluje w górę na wschodzie i w dół na zachodzie,

102
00:12:24,054 –> 00:12:29,128
efekt, który całkiem dobrze widać na mapie wysokościowej na jego stronie.

103
00:12:31,052 –> 00:12:38,060
W rzeczy samej, jeśli rozszerzymy widok, zobaczymy większy efekt.

104
00:12:38,639 –> 00:12:44,310
Wygląda na to, że spirala zatacza niemal kompletne [pół]kola na wschodzie i zachodzie,

105
00:12:44,031 –> 00:12:48,039
zawracające z powrotem do rozpadliny.

106
00:12:48,082 –> 00:12:53,090
Ale istnieją różnice pomiędzy północnym a południowym przedłużeniem.

107
00:12:53,009 –> 00:12:55,948
Przedłużenie północne składa się

108
00:12:56,839 –> 00:13:03,871
wąwozów i dperesji, podczas gdy południowe z grzbietów i gór.

109
00:13:04,016 –> 00:13:10,050
Eksperymenty elektryczne oferują zaskakujące wyjaśnienie dla tej rozbiezności.

110
00:13:12,004 –> 00:13:17,006
George Christoph Lichtenberg w 18 wieku pierwszy pokazał,

111
00:13:17,006 –> 00:13:22,062
że łuki elektryczne tworzą sieć wąwowzów na ujemnie naładowanej powierzchni

112
00:13:22,062 –> 00:13:26,130
a wyniesione grzbiety na bardziej dodatnio naładowanej powierzchni.

113
00:13:27,068 –> 00:13:29,102
Czy może to być tak proste?

114
00:13:30,002 –> 00:13:33,066
…że kosmiczne wyładowanie, wyrzeźbiając Valles Marineris,

115
00:13:33,067 –> 00:13:39,115
dzialało na dwa rejony o różnym ładunku, ujemnym na północy a dodatnim na południu?

116
00:13:41,046 –> 00:13:46,047
Jeżeli tak było, jedynym rozsądnym wytłumaczniem różnicy ładunku

117
00:13:46,056 –> 00:13:52,068
byłaby wymiana ładunków elektrycznych pomiędzy Marsem a innymi naładowanymi ciałami w przeszłości.

118
00:13:54,034 –> 00:13:59,076
Jaka jest zależność między tymi zdarzeniami a dychotomią półkul,

119
00:13:59,077 –> 00:14:05,089
usunięciem skorupy na północy i gęste pokrycie kraterami południowej?

120
00:14:17,038 –> 00:14:22,100
W interpretacji elektrycznej, brutalne wykrawanie powierzchni, w wyniku którego powstał Valles Marineris,

121
00:14:23,000 –> 00:14:30,000
spowodowałoby ogromny osad materiału na otaczajacej topografii.

122
00:14:33,082 –> 00:14:37,136
I faktycznie. Widzimy, że wcześniejsze kratery w regionie są zupełnie przykryte,

123
00:14:38,036 –> 00:14:44,575
tylko krawędzie największych z nich wyłaniają się z głębokiego osadu.

124
00:14:44,899 –> 00:14:49,500
Wygląda na to, że uwolniony materiał dryfował ku zachodowi

125
00:14:49,005 –> 00:14:54,017
a pokrywa osadu rozciąga się aż po wschodnią flankę

126
00:14:54,062 –> 00:14:56,066
wyniosłego Olympus Mons.

127
00:14:59,018 –> 00:15:05,114
Pamiętajmy, że wyładowanie elektryczne o energii potrzebnej do stworzenia rozpadliny Valles Marineris

128
00:15:06,014 –> 00:15:10,017
wyniosłoby w przestrzeń kosmiczną ogronne ilości materiału skalnego.

129
00:15:11,076 –> 00:15:16,090
Większosć z tych odłamków spadłaby z powrotem, zaśmiecając krajobraz Marsa.

130
00:15:16,009 –> 00:15:22,065
I rzeczywiście, odłamki skalne wszelkich rozmiarów, zalegające powierzchnię Marsa, od dawna są tajemnicą.

131
00:15:23,064 –> 00:15:29,140
Tajemnica ta jest rozwiązana przez elektryczne wydarzenia na skalę kontynentalną a nawet półkulową.

132
00:15:32,004 –> 00:15:34,008
Biorąc pod uwagę energię tych zdarzeń

133
00:15:34,044 –> 00:15:38,136
znaczna ilość materiału skalnego z pewnością opuściłaby planetę na dobre.

134
00:15:40,007 –> 00:15:46,073
Co może nam to powiedzieć o powiązaniu między Marsem a Ziemią w starożytności?

135
00:15:48,014 –> 00:15:54,050
Lub zaskakujące odkrycie, że skały z Marsa spałdy na nasz planetę?

136
00:16:43,014 –> 00:16:45,080
Jednym z największych zaskoczeń ery kosmicznej

137
00:16:45,008 –> 00:16:50,014
było odkrycie, że pewne meteoryty pochodzą z planety Mars!

138
00:16:56,005 –> 00:16:59,091
Początkowo, większość naukowców od razu odrzuciła taki pomysł.

139
00:17:01,088 –> 00:17:03,152
Aby skała mogła uciec marsjańskiej grawitacji

140
00:17:04,052 –> 00:17:06,150
wyobrażano sobie jedynie impakt asteroidy,

141
00:17:07,005 –> 00:17:11,051
wyrzucający skały w kosmos z prędkością większą, niż trzy mile na sekundę!

142
00:17:12,012 –> 00:17:15,046
Jest to pięć razy szybciej, niż kula w karabinie myśliwskim.

143
00:17:17,001 –> 00:17:21,003
Energia ta rozpyliłaby lub odparowała skałę.

144
00:17:25,004 –> 00:17:30,038
Ale ostatecznie pytanie rozstrzygnięły gazy uwięzione w podejrzanym meteorycie.

145
00:17:32,004 –> 00:17:36,018
Zdradzały one sygnaturę atmosfery Marsa.

146
00:17:48,008 –> 00:17:53,034
Do 2003 roku co najmniej 30 meteorytów zidentyfikowano jako marsjańskie.

147
00:17:56,004 –> 00:18:00,070
Ale jak mogło nastapić usunięcie skały z powierzchni Marsa?

148
00:18:04,094 –> 00:18:08,097
Planetolodzy zaczęli wymyślać egzotyczne spekulacje

149
00:18:09,088 –> 00:18:11,100
oparte na modelach matematycznych.

150
00:18:19,000 –> 00:18:23,046
Żaden z nich nie wydawał się ciekawy, czy rozległe pole odłamków, zalegających Marsa

151
00:18:23,046 –> 00:18:25,046
nie wskazuje na rozwiązanie.

152
00:18:28,034 –> 00:18:34,038
Nawet małe skały, widziane tu z przestrzeni kosmicznej ważyłyby tony na Ziemi.

153
00:18:39,088 –> 00:18:43,140
Zaproponowaliśmy, że w dawnej epoce niestabilności planetarnej

154
00:18:44,004 –> 00:18:48,078
powierzchnia Marsa została wyżłobiona na mile w głąb wyładowaniem elektrycznym,

155
00:18:49,014 –> 00:18:52,082
wyrzucającym ogomne ilości skały w kosmos.

156
00:18:54,004 –> 00:18:57,052
Oznaczałoby to, że większość marsjańskich skał, które dosięgły Ziemi

157
00:18:57,052 –> 00:18:59,098
pochodziłoby spod powierzchni

158
00:18:59,098 –> 00:19:02,116
i nie posiadałoby nawet atmosferycznej sygnatury planety.

159
00:19:04,058 –> 00:19:09,132
Nie jest więc nierozsądne spodziewać isę, że Mars nie był małym,

160
00:19:14,001 –> 00:19:19,077
lecz największym źródłem bombardowania meteorytowego Ziemi w starożytności!

161
00:19:29,044 –> 00:19:33,078
Na to pytanie istnieje zaskakująca odpowiedź dana przez starożytne świadectwa!

162
00:19:34,005 –> 00:19:38,031
Światowe relacje opisujmą apokaliptyczne wojny bogów

163
00:19:38,076 –> 00:19:40,150
pełne błyskawic i spadających kamieni!

164
00:19:43,068 –> 00:19:49,114
Skały z kosmosu, spadające na Ziemię, nie mają powiązania z błyskawicą i grzmotem naszych czasów

165
00:19:50,014 –> 00:19:52,036
ale starożytne powiązanie jest oczywiste.

166
00:19:55,076 –> 00:20:00,078
W różnych językach, meteoryty i egzotyczne skały nazywano grzmotowymi kamieniami

167
00:20:04,003 –> 00:20:05,049
lub grzmotowymi jajami

168
00:20:05,076 –> 00:20:08,090
mówiąc, że spadły podczas wielkiej wojny bogów.

169
00:20:15,046 –> 00:20:18,053
Zdaje się, że odpowiedź lerzy wśród pierwszych astronomów świata.

170
00:20:20,002 –> 00:20:22,064
Twierdzili oni, że skały z kosmosu

171
00:20:22,064 –> 00:20:26,067
zostały ciśnięte przez wojowniczego boga grzmotów, planetę Mars.

172
00:20:47,046 –> 00:20:53,084
Na wszystkich lądach czciciele nieba wielbili planetę Mars

173
00:20:53,084 –> 00:20:56,180
jako kosmiczny prototyp wojownika na Ziemi.

174
00:21:03,084 –> 00:21:05,132
Wydaje isę, że skały, okrążające Marsa,

175
00:21:06,032 –> 00:21:08,086
gdy był on duży na niebie,

176
00:21:08,086 –> 00:21:10,180
wyglądały jak ognista świta wojowników

177
00:21:11,008 –> 00:21:13,008
z ognistym obliczem.

178
00:21:20,042 –> 00:21:23,042
Straszliwy Maruts z hinduskiej literatury

179
00:21:23,042 –> 00:21:27,116
pochodził od tego samego indoeuropejskiego korzenia, co łaciński Mars.

180
00:21:28,016 –> 00:21:31,019
Są oni synami i towarzyszami hinduskiego Rudry,

181
00:21:31,064 –> 00:21:32,078
„Czerwonego”

182
00:21:32,078 –> 00:21:34,114
który ledwie daje isę odróżnić od samego Marsa.

183
00:21:36,024 –> 00:21:39,102
Marutas ciskał w niebiosa, powodując wybuchy ognia,

184
00:21:40,002 –> 00:21:42,016
byłskawic i spadajacych kamieni.

185
00:21:51,056 –> 00:21:53,112
Babilońska tradycja astronomiczna

186
00:21:54,012 –> 00:21:58,044
deklaruje dokładnie to samo względen Nergala, planety Mars.

187
00:22:00,014 –> 00:22:02,068
„Wściekłe demony, w wielkiej liczbie

188
00:22:02,068 –> 00:22:04,068
biegły po jego prawicy i lewicy.”

189
00:22:04,068 –> 00:22:05,112
Tak mówią teksty.

190
00:22:10,004 –> 00:22:14,011
W taki sam sposób klasycny poeta opisał mieszkanie greckiego Aresa,

191
00:22:14,074 –> 00:22:15,126
rzymskiego Marsa

192
00:22:16,026 –> 00:22:18,028
otoczonego tysiącem Furii.

193
00:22:24,004 –> 00:22:26,018
Jak horda Berserkerii

194
00:22:26,054 –> 00:22:27,152
czy wściekłych Walkirii,

195
00:22:28,052 –> 00:22:33,061
towarzyszących boskim wojownikom w archaicznej tradycji germańskiej i skandynawskiej.

196
00:22:41,056 –> 00:22:41,065
Od wielu lat

197
00:22:42,046 –> 00:22:45,108
twierdzimy, że miały miejsce katastrofalne wymiany elektryczne

198
00:22:46,008 –> 00:22:49,050
między Marsem a innymi planetami w bliskim zasięgu,

199
00:22:49,005 –> 00:22:54,013
które usunęły ogromną ilość skały, pyłu i odłamków z powierzchni Czerwonej Planety.

200
00:22:57,098 –> 00:23:00,190
Ale teraz, planetolodzy muszą się zmierzyć z dodatkowym wyzwaniem.

201
00:23:06,003 –> 00:23:09,005
Powierzchnia marsjańskiego księżyca, Fobosa,

202
00:23:09,005 –> 00:23:12,071
ujawnia sjkład chemiczny bardzo pododbny do marsjańskiego.

203
00:23:14,022 –> 00:23:19,024
Naukowcy mówią obecnie, że Fobos nie jest przechwyconą asteroidą, jak uważano porzednio.

204
00:23:22,052 –> 00:23:24,058

205
00:23:25,012 –> 00:23:28,060
Nawet ten księżyc zdaje się skąłdać z materiału

206
00:23:28,006 –> 00:23:30,006
wyrzuconego z powierchni planety.

207
00:23:51,098 –> 00:23:56,130
Teoretycy wyobrażają sobie, że skalne odłamki, orbitujące Marsa po dużym impakcie,

208
00:23:57,003 –> 00:23:59,097
stopniowo zbiły się w obserwowany księżyc.

209
00:24:04,066 –> 00:24:05,158
ale z pewnością jest bardziej prawdopodobne,

210
00:24:06,058 –> 00:24:10,064
że zderzenia skał na orbicie stopniowo by go starły

211
00:24:10,064 –> 00:24:12,064
a nie utworzyły księżyc…

212
00:24:14,046 –> 00:24:18,132
Pomysł grawitacyjnej akrecji, następującej po impakcie meteorytowym

213
00:24:19,032 –> 00:24:23,078
jest sprzeczny z widocznymi strukturami na powierzchni Fobosa.

214
00:24:26,054 –> 00:24:28,096
Wyobraźmy sobie kolizję,

215
00:24:28,096 –> 00:24:33,114
której wymagają teorie impaktowe, potrzebną do wybicia gigantycznego krateru Stickney,

216
00:24:34,014 –> 00:24:36,082
o średnicy 5.6 mili,

217
00:24:37,086 –> 00:24:39,132
co jest niemal połową średnicy Fobosa

218
00:24:40,032 –> 00:24:42,096
wzdłuż osi rzekoengo impaktu.

219
00:24:45,092 –> 00:24:52,092
Mała grawitacja księżyca nigdy nie mogłaby utrzymać razem luźnego zgrupowania skał w obliczu takiego uderzenia.

220
00:24:56,004 –> 00:24:59,100
Równoległe kanały i łańcuchy kraterów, biegnące we wszystkich kierunkach.

221
00:25:03,042 –> 00:25:08,054
Czy to zwykła zbieżność, że każda rzecz, wymagana do zlepienia materiału w sugerowany sposób

222
00:25:09,088 –> 00:25:13,136
została zademonstrowana w laboratorium przy pomocy łuków elektrycznych,

223
00:25:16,018 –> 00:25:18,024
ściskających materiał w sferyczne kształty?

224
00:25:21,068 –> 00:25:25,114
Ta sama siła elektryczna, która stworzyła równoległe kanały i łańcuchy kraterów.

225
00:25:36,044 –> 00:25:37,112
nie powinno nas zaskakiwać

226
00:25:38,012 –> 00:25:41,076
że ciało zbite elektrycznie w sferę

227
00:25:41,076 –> 00:25:44,080
będzie powodowalo przyciągenie otaczajacego go pyłu

228
00:25:44,008 –> 00:25:47,014
utworzonego wcześniej w katastrofie,

229
00:25:47,086 –> 00:25:48,164
jaka dotkneła powierzchnię Marsa.

230
00:25:50,004 –> 00:25:52,008
Ale żadna popularna teoria nie wyjaśnia,

231
00:25:52,008 –> 00:25:56,040
jak Fobos uzyskał powierzchnię pokrytą warstwą pyłu i drobnych granulek,

232
00:25:57,012 –> 00:25:59,094
grubą na setki metrów.

233
00:26:02,032 –> 00:26:04,034
Nawet średniej amplitudy wibracje,

234
00:26:04,052 –> 00:26:07,078
spowodowane większymi impaktami,

235
00:26:07,078 –> 00:26:11,156
natychmiast wyrzuciłyby zebrane ziarna pyłu w przestrzeń,

236
00:26:12,056 –> 00:26:14,058
ze względu na niewielką grawitację.

237
00:26:19,032 –> 00:26:24,100
Dostępne dowody wskazują bezpośrednio na centralny element antycznych lęków…

238
00:26:25,000 –> 00:26:27,000
… na kosmiczny piorun …

239
00:26:29,092 –> 00:26:32,098
Starożytne historie o wielkich wojownikach na niebie

240
00:26:33,052 –> 00:26:35,056
ze swoimi wściekłymi towarzyszami

241
00:26:35,056 –> 00:26:38,072
oraz ciskanymi kamieniami nie kończą sie tutaj.

242
00:26:45,000 –> 00:26:48,064
Żadna struktura na żadnym ciele w Układzie Słonecznym

243
00:26:48,064 –> 00:26:52,098
nie jest bardziej rozpoznawalna, niż wielka szrama Valles Marineris.

244
00:26:56,018 –> 00:27:01,018
I wygląda na to, że starożytni zachowali opowieść o niej.

245
00:27:04,076 –> 00:27:06,158
Pokryta bliznami twarz azteckiego boga Xipe,

246
00:27:07,058 –> 00:27:09,066
niebieski pierwowzór świętego wojownika,

247
00:27:10,038 –> 00:27:11,100
nie jest łatwa do zapomnienia.

248
00:27:13,042 –> 00:27:16,048
Wiele kultur przywołuje legendarnego wojownika lub giganta,

249
00:27:17,002 –> 00:27:19,010
rozpoznawalnego dzieki charakterystycznej szramie.

250
00:27:21,066 –> 00:27:24,150
Ale czy ów zraniony bóg na prawdę był planetą Mars?

251
00:27:28,005 –> 00:27:32,021
„Blizna na twarzy” to imię legendarnego wojownika Czarnych Stóp,

252
00:27:32,066 –> 00:27:34,066
zwanego również Gwiezdnym Dzieckiem.

253
00:27:36,086 –> 00:27:40,160
Jego odpowiednikiem wśród szczepu Pawnee był wielki wojownik Poranna Gwiazda,

254
00:27:41,006 –> 00:27:44,020
nie Wenu,s jak mówili, lecz planeta Mars.

255
00:27:46,012 –> 00:27:49,048
Grecki Ares personifikował piorun jako broń

256
00:27:49,048 –> 00:27:52,050
a Grecy nazywali boga jako Mars.

257
00:27:53,072 –> 00:27:58,084
Gdy zraniono go w bitwie, popędził do Zeusa z wrzawą tysiąca swoich wojowników

258
00:27:58,084 –> 00:28:00,084
aby pokazać głęboką bliznę.

259
00:28:02,058 –> 00:28:08,130
W innych kulturach, wojujący bóg pojawia się na przemian jako bohater, pokonujący potwory chaosu

260
00:28:09,003 –> 00:28:14,003
i jako łotrzykowaty wojownik lub ciemna moc.

261
00:28:14,003 –> 00:28:18,017
W hinduskim Indrz widzimy dwa aspekty archetypu wojownika,

262
00:28:18,044 –> 00:28:20,058
znanego z kosmicznego pioruna.

263
00:28:23,036 –> 00:28:24,104
A olbrzym Ravana,

264
00:28:25,004 –> 00:28:28,050
o którym mówi się, że został trwale oszpecony piorunem.

265
00:28:32,012 –> 00:28:36,064
Greccy poeci wiedzieli, że potwór Tyfon posiadał broń błyskawic

266
00:28:36,064 –> 00:28:39,080
lecz był również sam bogiem zranionym błyskawicą.

267
00:28:41,068 –> 00:28:43,162
To samo dotyczny giganta Enceladusa,

268
00:28:44,008 –> 00:28:48,012
o którym mówi się naprzemian, że został raniony piorunem Zeusa

269
00:28:48,084 –> 00:28:51,142
lub włócznią Ateny, co jest tym samym.

270
00:28:54,082 –> 00:28:56,144
Mieliśmy zatem dobry powód, aby zadać pytanie

271
00:28:57,044 –> 00:29:01,078
czy zraniona twarz pochodzi od zapamiętanych wydarzeń

272
00:29:01,078 –> 00:29:04,130
gdy planetarni bogowie toczyli bitwy na niebie

273
00:29:05,003 –> 00:29:09,039
i planeta Mars otrzymała swoją niezapomnianą ranę.

274
00:29:28,028 –> 00:29:32,096
W swoim zwykłym rozmiarze, wyniosła marsjańska góra Olympus Mons

275
00:29:32,096 –> 00:29:34,120
zostawia daleko w tyle wszytko, co mamy na Ziemi.

276
00:29:40,054 –> 00:29:44,060
Wielki kopiec Tharsis Rise zdumiał planetologów

277
00:29:45,014 –> 00:29:51,022
gdy wyłonił się z pyłowej chmury, aby powitać sondę Mariner 9 w 1972.

278
00:29:56,048 –> 00:29:58,052
Niemal tak płaski, jak naleśnik,

279
00:29:58,088 –> 00:30:01,164
Olympus Mons jest trzykrotnie wyższy niż Mount Everest

280
00:30:04,038 –> 00:30:07,072
i o powierzchni stanu Arizona!

281
00:30:10,006 –> 00:30:11,015
Po jego odkryciu

282
00:30:12,005 –> 00:30:17,011
planetolodzy zinterpretowali go jako wulkan tarczowy,

283
00:30:21,042 –> 00:30:24,126
porównując go do wielkich wulkanów tego typu na Hawajach.

284
00:30:26,096 –> 00:30:31,102
Ale Olympus Mons jest wielki jak cały łańcuch Hawajów

285
00:30:32,056 –> 00:30:34,068
od dna morskiego po ich szczyty.

286
00:30:37,078 –> 00:30:40,166
Szereg właściwości odróżnia go od wulkanów tarczowych na Ziemi.

287
00:30:43,066 –> 00:30:46,112
Jego skarpa sięga do czterech mil wysokości.

288
00:30:48,000 –> 00:30:52,042
Żaden z wulkanów tarczowych nie ma odpowiednika takiego klifu.

289
00:30:59,024 –> 00:31:05,040
(Wulkan tarczowy Belknap)
Definicyjną cechą wulkanów tarczowych jest łagodny wypływ płynu lub lawy o małej lepkości.

290
00:31:07,026 –> 00:31:10,030
Wulkany tarczowy nie posiadają skarp

291
00:31:11,088 –> 00:31:15,142
a skarpa wysoka na cztery mile jest poza wszelkimi rozważaniami.

292
00:31:29,072 –> 00:31:33,084
W rzeczywistości, obserwator odkrywa jedną zagadkę za drugą.

293
00:31:35,056 –> 00:31:39,124
Okrywa jest niezwykle cienka, włókniste grzbiety i wąwowy,

294
00:31:43,024 –> 00:31:44,106
otaczająca aureola,

295
00:31:49,001 –> 00:31:52,039
wykazują ostro wycięte grzbiety i kanały

296
00:31:55,018 –> 00:31:57,084
oraz zdumiewająco ociosane bloki.

297
00:32:06,096 –> 00:32:09,138
Po swoim powstaniu, większość aureoli na wschodzie

298
00:32:10,038 –> 00:32:14,062
zostało wyraźnei wypalowej przez równie enigmatyczną aktywność w regionie.

299
00:32:18,064 –> 00:32:22,102
Faktycznie, Tharsis Rise jako całość jest od dawna pozostającą zagadką,

300
00:32:23,002 –> 00:32:27,006
szeroką na 2500 mil w wysoką na ponad sześć.

301
00:32:31,003 –> 00:32:38,041
Szeroka wypukłość tego rodzaju nie powinna mieć miejsca w standardowej ewolucji izolowanej planety.

302
00:32:46,086 –> 00:32:49,118
Planetolodzy wciąż debatują nad tą zagadką,

303
00:32:50,064 –> 00:32:54,140
ale jeśli Mars był w przeszłości angażowany w bliskie spotkania z innymi naładowanymi elektrycznie ciałami,

304
00:32:55,009 –> 00:32:58,018
wielkie wypukłości są deformacjami, których powinniśmy się spodziewać.

305
00:33:08,092 –> 00:33:13,094
Stwierdziliśmy, że powierzchnia Marsa została wyrzeźbiona wyładowaniem elektrycznym

306
00:33:13,094 –> 00:33:17,150
w epoce niestabilności Układu Słonecznego i planetarnej przemocy.

307
00:33:22,001 –> 00:33:24,057
Tak, to szalona idea

308
00:33:25,002 –> 00:33:30,070
ale sam Olympus Mons posiada wszystkie charakterystyki pęcherza po błyskawicy.

309
00:33:32,034 –> 00:33:37,040
Takie podniesione, dzwno kształtne pęcherze można znaleźć

310
00:33:37,004 –> 00:33:39,046
w miejscu uderzenia wyładowania chmura – grunt.

311
00:33:42,028 –> 00:33:45,064
Odnajdujemy je również w innych naturalnych miejscach.

312
00:33:45,064 –> 00:33:50,072
Są one wyniosłymi fulgarytami, zwanymi też fulgamitami.

313
00:33:54,038 –> 00:33:56,047
Wyładowanie, które tworzy wysoki fulgaryt

314
00:33:57,028 –> 00:34:01,066
często poprzedza mniejsze uderzenia wzdłuż tej samej zjonizowanej ścieżki,

315
00:34:03,028 –> 00:34:06,116
tworząc otaczające dołki na szczycie formacji.

316
00:34:08,022 –> 00:34:12,076
Własnie takie, jak kołowe kratery na szczycie Olympus Mons.

317
00:34:14,082 –> 00:34:18,088
Mniejsze kratery mają środki na wysokości ściany większych kraterów

318
00:34:19,042 –> 00:34:21,046
i sięgają na większą głebokość

319
00:34:21,046 –> 00:34:23,046
jak wycięte foremką od ciastek.

320
00:34:25,082 –> 00:34:30,164
Materiał, z którego formuje isę fulgaryt, jest pobierany w otaczającej go powierzchni.

321
00:34:32,014 –> 00:34:35,020
Wynikiem jest otaczajaca go depresja lub rów.

322
00:34:35,092 –> 00:34:40,094
Charakterystyka ta jest tak wyraźnai oczywista, że powstaje krytyczne pytanie:

323
00:34:42,002 –> 00:34:45,054
Czy istnieje taki rów wokół podstawy Olympus Mons?

324
00:34:46,078 –> 00:34:48,170
Planetolodzy mówią, że tak

325
00:34:49,084 –> 00:34:52,152
ale jego pozostałości są widoczne tylko na zachodzie,

326
00:34:53,052 –> 00:34:59,064
podczas, gdy reszta została przykryta późniejszym opadem materiału, którego pochodzenie wciąż jest kwestią debat.

327
00:35:03,018 –> 00:35:06,023
Wyjaśniają oni, że rów ten jest wynikiem osiadania Olympus Mons

328
00:35:06,068 –> 00:35:09,162
w lokalnym krajobrazie przez długi okres czasu.

329
00:35:12,058 –> 00:35:15,059
Ale czy możliwe jest inne wytłumaczenie?

330
00:35:18,044 –> 00:35:25,050
Cechy Olympus Mons, obejmujące liczne detale, są w gruncie rzeczy doskonałym przykładem interpretacji elektrycznej.

331
00:35:32,006 –> 00:35:36,062
Szereg lat temu Wal Thornhill przeprowadził eksperyment laboratoryjny,

332
00:35:37,016 –> 00:35:39,088
demonstrujący efekty działania łuku elektrycznego

333
00:35:39,088 –> 00:35:42,170
na dodatnio naładowaną powierzchnię z gliny.

334
00:35:47,002 –> 00:35:52,088
Przy średniej mocy, łuk elektryczny powoduje powstanie okrągłego kopca z okolicznego materiału

335
00:35:53,006 –> 00:35:54,012
tworząc zarówno zagłębienie,

336
00:35:54,066 –> 00:35:56,098
jak i otaczającą, płynną aureolę,

337
00:35:56,098 –> 00:35:57,176
wyekstrachowaną w gliny.

338
00:35:59,012 –> 00:36:02,036
Powstaje również krater na szczycie wzniesienia

339
00:36:02,036 –> 00:36:05,036
oraz doły i wyżłobienia na jego bokach.

340
00:36:06,054 –> 00:36:07,152
Gdy moc jest zwiększana

341
00:36:08,052 –> 00:36:14,086
łuk na krótko przestaje się ruszać i wypala mniejsze, kołowe kratery wewnątrz już istniejącego,

342
00:36:14,086 –> 00:36:16,094
pozostawiając żarzącą się plamę.

343
00:36:21,012 –> 00:36:24,026
Przeskalowane na skalę międzyplanetarną wyładowanie,

344
00:36:24,026 –> 00:36:27,098
tak, aby plama ta reprezentowała trwanie i temperaturę

345
00:36:27,098 –> 00:36:31,164
wystarczającą do stopienia podłoża kaldery Olympus Mons

346
00:36:32,064 –> 00:36:35,102
i wyprodukować ich płaskie powierzchnie.

347
00:36:42,068 –> 00:36:47,074
Aureola Olympus Mons również posiada analogię do aureoli pęcheży błyskawicowych,
on the aureoles of lightning blisters

348
00:36:49,034 –> 00:36:51,042
ukazując koncentryczne ślady.

349
00:36:57,086 –> 00:37:00,134
Ten charakterystyczny wzór kieruje naszą uwagę na zaskakujący,

350
00:37:01,034 –> 00:37:05,050
wysoce enigmatyczny odpowiedni kaureoli Olympus Mons.

351
00:37:09,082 –> 00:37:13,098
W ujęciu konwencjonalny,, podobieństwo to może być co najwyżej przypadkowe.

352
00:37:20,042 –> 00:37:22,114
A tu znajduje się równie wielka tejemnica.
353
00:37:23,062 –> 00:37:27,126
Większość z oryginalnej aureoli została zastąpiona późniejszymi bliznami.

354
00:37:28,056 –> 00:37:31,062
Wystarczy uważnie przyjrzeć się zdjęciom,

355
00:37:31,062 –> 00:37:35,067
aby zobaczyć, że dalsza erozja została osiągnięta siłą działającą spoza obszaru,

356
00:37:36,012 –> 00:37:39,019
bez powiązań poprzednio uformowanymi grzbietami i kanałami.

357
00:37:40,005 –> 00:37:44,101
Jest to znak rozpoznawczy łuków elektrycznych, działających na powierzchnię.

358
00:37:50,098 –> 00:37:53,124
W elektrycznej interpretacji Olympus Mons,

359
00:37:54,024 –> 00:37:57,029
trwające jakis czas uderzenie kosmicznego pioruna

360
00:37:57,074 –> 00:38:00,102
wzniosło górę i wyrzeźbiło krater na szczycie.

361
00:38:03,004 –> 00:38:06,022
Kaldera Olympus Mons ilustruje efekt

362
00:38:06,058 –> 00:38:11,064
rozpylającego, obracajacego się łuku, nakładającego na siebie kratery o płaskim dnie,

363
00:38:11,064 –> 00:38:13,122
na szczycie anodowego pęcherza.

364
00:38:14,006 –> 00:38:17,078
Jego gwałtowny wzrost często wycina strome tarasy

365
00:38:18,032 –> 00:38:21,050
w ścianach nałożonych kraterów.

366
00:38:26,044 –> 00:38:31,049
Efekt ten najlepiej widać na ścianach kaldery sąsiedniego Ascraeus Mons.

367
00:38:42,008 –> 00:38:46,066
Cylindryczne, obracające się wyładowanie elektryczne na skalę planetarną

368
00:38:46,066 –> 00:38:49,080
może być widziane jako zestaw mniejszych cylindrów.

369
00:38:51,096 –> 00:38:54,101
Dobrym przykładem są cylindryczne zorze Ziemi,

370
00:38:55,046 –> 00:38:58,049
uformowane z kurtyn mniejszych cylindrów.

371
00:39:03,062 –> 00:39:06,098
Gdy łuki elektryczne obrabiają powierzchnię,

372
00:39:06,098 –> 00:39:09,114
często skupiają się na raz w jendym miejscu,

373
00:39:10,014 –> 00:39:13,016
dając charakterystyczny efekt pólokrągłego wycięcia,

374
00:39:14,018 –> 00:39:18,020
ewidentny w ścianach kaldzery Olympus Mons

375
00:39:19,052 –> 00:39:24,064
a nawet lepiej widoczny na ścianach kaldery Hecates Tholus na północy.

376
00:39:25,082 –> 00:39:30,108
Wyraźnie wycięty półokrąg nie jest widoczny na ścianach kalder wulkanów tarczowych.

377
00:39:35,005 –> 00:39:39,013
Silnie włókista okrywa na szczycie Olympus Mons

378
00:39:39,058 –> 00:39:42,114
jest spodziewanym efektem działania 'międzyplanetarnego łuku elektrycznego,

379
00:39:43,014 –> 00:39:45,023
który utworzył punkt skupienia ujemnego ładunku

380
00:39:46,004 –> 00:39:48,030
na dodatnio naładowanej powierzchni.

381
00:39:50,066 –> 00:39:55,134
Jak zwiewny, włóknisty warkocz komety, poruszajacy się przez słabe pole elektryczne Słońca.

382
00:39:57,007 –> 00:40:03,061
Tutaj będziemy szukać podobnego efektu na dużej chmurze pyłu i odłamków, które usiadły w tym regionie.

383
00:40:05,012 –> 00:40:09,015
Radialne włókna, być może elektrycznie połączonego materiału,

384
00:40:09,042 –> 00:40:12,124
przelałyby się przez boki i skarpy  Olympus Mons,

385
00:40:13,024 –> 00:40:17,120
wypełniając otaczający rów, jako trwały zapis rucu ładunków.

386
00:40:25,098 –> 00:40:31,112
W rzeczywistości, żaden z wulkanów tarczowych na Ziemi nie odzwierciedla morfologii Olympus Mons.

387
00:40:32,038 –> 00:40:36,044
Wzór ten powtarza się wielokrotnie na marsjańskim Tharsis Rise,

388
00:40:39,028 –> 00:40:42,104
nie po prostu nałożonych kraterach i terasach,

389
00:40:45,003 –> 00:40:48,067
ale, jak widać w eksperymentach laboratoryjnych z łukami elektrycznymi,

390
00:40:48,094 –> 00:40:53,094
na spektakularnym łańcuchu dołów i wyżłobień.

391
00:40:55,014 –> 00:41:00,017
A najbardziej niezwykły jest fakt, że widziana tu, rozlegle wyżłobiona powierzchnia

392
00:41:00,044 –> 00:41:06,050
nie ukazuje żadnego otworu, odkrywającego znajdujące się pod spodem pustki, jakich się spodziewano pod powierzchnią.

393
00:41:09,014 –> 00:41:13,021
Pusti, w które, jak zakłądali naukowcy, zapadły się dołki i wąwozy.

394
00:41:17,008 –> 00:41:19,082
Zapadłe doły są typowo oczywiste,

395
00:41:20,054 –> 00:41:23,086
ujawniając powiązanie z lokalnymi szczelinami

396
00:41:23,086 –> 00:41:26,088
lub otworami do wyżłobionych przestrzeni poniżej.

397
00:41:30,006 –> 00:41:36,072
Krytycznie sprawdzane spodziewane wulkany tarczowe ma Marsie nie ukazują spodziewanych cech.

398
00:41:39,001 –> 00:41:44,007
Nie może to wykluczyć obecności czynnych wulkanów w przeszłości,

399
00:41:45,002 –> 00:41:47,054
ale wraz ze zdjęciami o wyższej rozdzielczości

400
00:41:47,072 –> 00:41:51,076
spektrum zagadek rozrosło się spektakularnie.

401
00:41:56,072 –> 00:41:58,128
Zjawiska elektryczne są skalowalne

402
00:41:59,068 –> 00:42:04,112
i nie powinno dziwić nas podobne procesy, które stworzyły Olympus Mons

403
00:42:05,012 –> 00:42:07,084
występują również w mniejszej skali.

404
00:42:10,024 –> 00:42:15,118
W rzeczy samej, powierzchnia Marsa pełna jest małych pagórków, zwieńczonych kraterami.

405
00:42:17,002 –> 00:42:21,010
Liczne pagórki z kraterami pozostają tajemnicą dla planetologów.

406
00:42:23,036 –> 00:42:27,084
Wiele z nich jest wybitnie podobnych do fulgarytów.

407
00:42:30,004 –> 00:42:35,040
W wielu przypadkach owe pagórki są otoczone rowami lub wąskimi rowkami.

408
00:42:37,062 –> 00:42:42,158
Wyjaśnienie elektryczne może być jedynym, które zdoła operzeć się krytyce.

409
00:42:46,009 –> 00:42:49,103
Większość z formacji ma poniżej pól mili średnicy.

410
00:42:52,044 –> 00:42:53,118
Tam, gdzie widzimy jeden pagórek z kraterem,

411
00:42:54,018 –> 00:42:55,092
z reguły widzimy również inne,

412
00:42:55,092 –> 00:42:57,092
czasami setki,

413
00:42:59,000 –> 00:43:00,007
a nawet tysiące.

414
00:43:02,024 –> 00:43:04,029
Widzimy łańcuhy ułożone z tych pagurków

415
00:43:04,074 –> 00:43:09,100
widzimy też równoległe łańcuchy; nierozwiązaną naukową tajemnicę,

416
00:43:11,007 –> 00:43:17,029
lecz przypomina nam to równoległe strumienie, powszechne dla wyładowania elektrycznego.

417
00:43:20,002 –> 00:43:23,078
Wiele ze zdjęć o wyższej rozdzielczości jest całkiem świerzych

418
00:43:23,096 –> 00:43:28,098
i owszem, jest za wcześnie, aby zakładać jakąś pobierzną interpretację.

419
00:43:30,008 –> 00:43:34,015
Ale byłoby największym błędem ignorować zbiegające się linie dowodów,

420
00:43:34,078 –> 00:43:39,136
dowodów, które wskazują na planetarne elektryczne żłobienie marsjańskiej powierzchni,

421
00:43:40,036 –> 00:43:42,044
nie tak dawno temu.

422
00:44:05,054 –> 00:44:10,060
Czy jest możliwa identyfikacja zdarzeń, ktore ukształtowały powierzchnię Marsa,

423
00:44:12,007 –> 00:44:15,051
planetę o rozległych, lecz nierozpoznanych krajobrazach?

424
00:44:18,004 –> 00:44:22,022
Obraz za obrazem, wymykające się każdej próbie wyjaśnienia.

425
00:44:26,068 –> 00:44:29,076
Naukowcy pracują nad rozwiązaniem zagadek przy pomocy teorii podręcznikowej,

426
00:44:31,092 –> 00:44:34,097
ale jeśli, jak twierdzimy, przyczyna jest elektryczna,

427
00:44:34,592 –> 00:44:36,618
nigdy ni otrzymają spodziewanych odpowiedzi.

428
00:44:41,008 –> 00:44:47,014
Wiele szczegułów nowej interpretacji pochodzi z eksperymentów laboratoryjnych z wyładowaniami elektrycznymi,

429
00:44:47,002 –> 00:44:50,005
ale jak bardzo może nas ta interpretacja przybliżyć

430
00:44:50,005 –> 00:44:53,019
do zrozumienia historii Marsa?

431
00:44:57,058 –> 00:44:59,156
Jedną z zalet perspektywy elektrycznej

432
00:45:00,056 –> 00:45:06,090
jest ot, że każda implikacja może zostać przetestowana przeciw dużej ilości dostepnych dziś dowodów,

433
00:45:06,009 –> 00:45:10,045
włączając w to szeroki zakres doświadczeń z łukami elektrycznymi.

434
00:45:17,016 –> 00:45:21,078
Jeżeli, jak proponujemy, Mars był poddany wyładowaniu obejmującemu całą półkulę,

435
00:45:21,078 –> 00:45:24,166
planetę tą można potraktować jako kosmiczne laboratorium

436
00:45:25,066 –> 00:45:27,108
do testowania hipotez elektrycznych.

437
00:45:37,002 –> 00:45:39,046
Jak widać na zdjęciach błyskawic,

438
00:45:39,046 –> 00:45:44,072
włuki elektryczne wykazują dendrytowe rozgałęzienia, nazywane figurami Lichtenberga.

439
00:45:46,092 –> 00:45:50,180
Wyglądają bardzo podobnie do dendrytowej erozji wywołanej przepływem wody.

440
00:45:55,064 –> 00:45:59,148
Łuki elektryczne, eksplodując przez powierzchnię, mogą powodować sinusoidalne kanały,

441
00:46:00,048 –> 00:46:02,052
które równeiż przypominają erozję wodną.

442
00:46:09,026 –> 00:46:10,110
ale istnieją różnice.

443
00:46:11,068 –> 00:46:14,072
W wyładowaniu elektrycznym do stałej powierzchni,

444
00:46:14,072 –> 00:46:17,128
ścieżki elektronóœ często tworzą ciemne plamy

445
00:46:18,028 –> 00:46:22,037
lub łańcuchy kraterów, ciągnące się wzdłuż podłoża kanału lub w pobliżu.

446
00:46:24,034 –> 00:46:28,066
Obecność koncentracji kraterów w relacji z powierzchnią kanałów

447
00:46:30,014 –> 00:46:34,014
oferuje fundamentalne sprawdzenie hipotezy elektrycznej.

448
00:46:47,072 –> 00:46:50,170
W wyładowaniach elektrycznych widzimy również strumieine koronowe,

449
00:46:51,007 –> 00:46:55,008
promeiniujące prostopadle do głównego kanału wyłdowania.

450
00:46:57,026 –> 00:47:03,034
Zarówno kratery, jak i wyładowania koronowe są kluczem do nowego zrozumienia marsjańskiej powierzchni.

451
00:47:16,018 –> 00:47:19,100
Czy łuki elektryczne wycięły największe kanały na Marsie?

452
00:47:25,056 –> 00:47:31,070
Nirgal Vallis jest szeroki na nieco ponad trzy mile i długi na 250 mil.

453
00:47:32,042 –> 00:47:34,045
Owszem, widziany po rz pierwszy przez sondę Mariner 9 w 1972

454
00:47:34,072 –> 00:47:37,166
wyglądał jak wyschnięte koryto rzeki.

455
00:47:40,046 –> 00:47:45,062
Ale początkowa pewność planetologów szybko zmieniła się w wątplwiości,

456
00:47:45,062 –> 00:47:46,130
a potem w sprzeczność.

457
00:47:58,054 –> 00:48:01,146
Rzeka możep osiadać wiele zakrętów

458
00:48:02,046 –> 00:48:07,046
ale jej dopływy nie wyglądają tępe alkowy Nirgall Vallis.

459
00:48:10,058 –> 00:48:15,072
Marsjańskie kanały wykazują przewidywalne oznaki elektrycznego okrawania.

460
00:48:17,024 –> 00:48:19,062
Obracające się, cylindryczne łuki,

461
00:48:19,062 –> 00:48:22,076
rozpryskujące wzdłuż głównej ścieżki wyładowania,

462
00:48:22,076 –> 00:48:24,168
wyprodukowały półokrągłe wcięcia ścian kanału,

463
00:48:25,068 –> 00:48:29,116
z ostrymi kątowymi występami, niezgadzającymi się z przepływem cieczy.

464
00:48:33,026 –> 00:48:36,031
Ten sam proces pozostawił ponakładane na siebie kratery i alkowy,

465
00:48:36,076 –> 00:48:40,102
któren ie mają sensu w kontekście zwykłych, erozyjnych wzorów.

466
00:48:45,000 –> 00:48:52,076
Widzimy praktycznie identyczne kratery, alkowy i ostro wycięte wyżłobienia wzdłuż Nanedi Valles.

467
00:49:03,036 –> 00:49:07,060
Szereg innych mniejszych wąwozów wykazuje te same tajemnice

468
00:49:07,006 –> 00:49:11,014
i liczba pytań bez odpowiedzi rośnie z roku na rok.

469
00:49:35,094 –> 00:49:40,182
Planetolodzy identyfikują depresje, takie jak te, jako zapadniete kanały lawowe.

470
00:49:45,078 –> 00:49:50,112
Kanały lawowe formują się, gdy płynąca stopiona skała schładza się i twardnieje na powierzchni,Lava tubes form as flowing molten rock cools
and hardens at its surface

471
00:49:51,012 –> 00:49:57,014
odseparowując lawę poniżej, która kontynujje spływ w kanale, który z czasem pustoszeje.

472
00:49:58,026 –> 00:50:00,074
Hdy pusty kanał lawowy się zapadnie,

473
00:50:00,074 –> 00:50:03,102
wynikiem będzie wejście do jego wnętrza.

474
00:50:05,002 –> 00:50:08,056
Dobrym przykładem jest jaskinia „Barker” w Australii.

475
00:50:10,046 –> 00:50:14,094
Zatem, wejście do jaskini jest pierwszą rzeczą, jakiej powinniśmy szukać na Marsie.

476
00:50:16,003 –> 00:50:21,007
Drugą jest pole gruzu z zawalonego sufitu.

477
00:50:22,054 –> 00:50:25,116
A trzecią jest obfity wypływ lawy,

478
00:50:26,016 –> 00:50:30,060
gdyż pustay kanał lawowy wymaga, aby lawa gdzieś odpłynęła.

479
00:50:35,088 –> 00:50:40,182
Ale w rozważanych, niezliuczonych przykładach tak zwanych zapadłych kanałów lawowych na Marsi,
of claimed lava tubes collapse on Mars

480
00:50:41,082 –> 00:50:43,150
nie znaujdujemy wejść do jaskiń,

481
00:50:44,005 –> 00:50:46,091
nie znajdujemy też gruzu z zapadniętego sufitu,

482
00:50:49,008 –> 00:50:50,066
ani też odpływu.

483
00:50:51,048 –> 00:50:53,050
Depresje pozostają samotne,

484
00:50:53,005 –> 00:50:57,007
z literalnie niczym, co wspierałoby teoretyczną interpretację.

485
00:51:01,096 –> 00:51:05,122
Jak w przypadku każdego płynu, lawa powinna podążać za topografią terenu,

486
00:51:06,022 –> 00:51:08,022
zawsze płynąc w dół.

487
00:51:09,058 –> 00:51:14,132
Kanały, widoczne tutaj, losowo zmieniają keirunki, wyraźnei niezaleznie od topografii.

488
00:51:16,006 –> 00:51:19,098
robią skręty pod kątem prostym, niezależnie od gradientu powierzchni.

489
00:51:23,022 –> 00:51:27,027
Również przecinają się nawzajem, jednak bez wzajemnego zaburzania się.

490
00:51:30,096 –> 00:51:33,150
Depresje nie mogą być zapadniętymi kanałami lawowymi,

491
00:51:34,005 –> 00:51:36,005
czym jednak są?

492
00:51:41,076 –> 00:51:43,174
to, co tu widzimy, nie jest planetą Mars.

493
00:51:45,002 –> 00:51:50,005
Jest to powierzchnia potraktowana bardzo wysokim napięciem, przy prądzie rzędu mikroamperów,

494
00:51:50,094 –> 00:51:53,110
który wytworzył złożony układ wyżłobień i kraterów.

495
00:51:56,058 –> 00:51:58,084
Ponownie, w ujęciu elektrycznym

496
00:51:59,012 –> 00:52:02,036
kratery i kanały są nierozerwalnymi towarzyszami.

497
00:52:10,046 –> 00:52:14,088
W odpowiedzi na tajemnicze kanały i depresje na Marsie,

498
00:52:14,088 –> 00:52:18,097
wielu planetologów uznało, że patrzą na rozciągnięcia i spękanie,

499
00:52:20,044 –> 00:52:24,052
i owszem, są na Marsie obecne dowody na pękanie.

500
00:52:26,044 –> 00:52:29,130
Nie ma tu powiązanych kraterów ani łańcuchów kraterów,

501
00:52:30,003 –> 00:52:34,085
a natura sił działających na powierzchnię jest otwartą kwestią.

502
00:52:36,088 –> 00:52:41,162
Planetolodzy myślą w tych samych kategoriach o regonie Avernus Colles.

503
00:52:43,032 –> 00:52:46,058
Zidentyfikowali kanały jako pęknięcia.

504
00:52:48,022 –> 00:52:52,025
Ale skąd się wzięła koncentracja kraterów w łaćnuchy?

505
00:52:53,038 –> 00:52:58,046
Obracajacy się łuk elektryczny, wędrujący po powierzchni potrafi naprzemiennie rozpylać naprzód [?]

506
00:52:59,018 –> 00:53:01,086
dając liniowe łańcuchy kraterów

507
00:53:03,001 –> 00:53:07,095
lub wyciąć kanały jakby przy pomocy trasownika

508
00:53:08,004 –> 00:53:10,096
z jednorodną głębokością i równoległymi bokami.

509
00:53:16,044 –> 00:53:20,120
Jak widać w eksperymentach laboratoryjnych z kanałami wyładowań elektrycznych,

510
00:53:21,002 –> 00:53:24,088
kanał będzie posiadał szerokość obracającego się łuku

511
00:53:25,006 –> 00:53:27,006
na wysokości kontaktu z powierzchnią.

512
00:53:46,076 –> 00:53:51,076
Kwestia kraterów na skalistych planetach i księżycach musi być ponownie rozważona.

513
00:53:52,005 –> 00:53:56,061
Wyjasnienie impaktowe oznaczałoby, że wystarczy policzyć kratery,

514
00:53:57,006 –> 00:53:59,082
aby obliczyć wiek powierzchni.

515
00:54:04,006 –> 00:54:07,034
Ale wyładowanie elektryczne na skalę półkuli

516
00:54:07,088 –> 00:54:10,162
może szybko utworzyć powierzchnię, która wygląda na mającą milairdy lat,

517
00:54:11,062 –> 00:54:13,062
z powodu mnogości kraterów.

518
00:54:16,004 –> 00:54:20,072
Plazmolog  Dr. J. C. Ransom
z laboratoriów VEMASAT

519
00:54:20,072 –> 00:54:23,120
przeprowadził serię eksperymentów z łukami elektrycznymi.

520
00:54:25,024 –> 00:54:29,025
Wyładowanie elektryczne powoduje powstanie wzorów kraterów

521
00:54:29,034 –> 00:54:32,088
bardzo podobnyh do tych obserwowanych na planetach i księżycach.

522
00:54:35,026 –> 00:54:40,112
Nawet pociemnienie powierzchni oraz centralne wybrzyszenia lub pagórki wielu kraterów na Marsie

523
00:54:41,012 –> 00:54:43,076
widoczne są w eksperymentach laboratoryjnych.

524
00:54:47,084 –> 00:54:53,092
Łuki elektrycznerównież powodują wzory z kraterów, których nigdy nie dałoby się wyprodukować impaktem.

525
00:54:55,088 –> 00:54:58,170
Złożone tarasy w spodach i ścianach kraterów

526
00:54:59,007 –> 00:55:02,009
są powszechnym efektem obracajacego się łuku elektrycznego

527
00:55:02,009 –> 00:55:04,009
lub strumienia wyładowania.

528
00:55:08,064 –> 00:55:13,092
Na powierzchni Marsa obserwujemy nieżliczone przykłady egzotycznych tarasów.

529
00:55:14,092 –> 00:55:17,160
Teoria inpaktowa nigdy nie mogła rozwiązać tych zagadek.

530
00:55:21,026 –> 00:55:23,044
Tak zwanek ratery „bycze oko”

531
00:55:23,044 –> 00:55:26,072
z centralnym krateremwewnątrz większego krateru,

532
00:55:26,072 –> 00:55:28,072
są na Marsie zaskakująco powszechne.

533
00:55:29,098 –> 00:55:30,180
Czy może to być żadki przypadek?

534
00:55:33,006 –> 00:55:39,040
Wyjasnienie takie redukuje się do absurdu, gdy dwa takie kratery występują obok siebie.

535
00:55:41,024 –> 00:55:46,046
W rzeczy samej, szereg tego typu kraterów występuje w tym samym regionie Marsa.

536
00:55:47,072 –> 00:55:54,073
Ale zjonizowana ścieżka błyskawicy pozwala na następne wyładowania wzdłuż tej samej trajektorii.

537
00:55:55,052 –> 00:55:56,108
Krater bycze oko

538
00:55:57,008 –> 00:56:00,010
jest logiczym rozszerzeniem modelu elektrycznego.

539
00:56:02,056 –> 00:56:05,134
A gdy do takich nieprawdopodobnych zdarzeń dochodzi raz przy razie,

540
00:56:06,034 –> 00:56:10,090
te dwa kratery z centralnymi wybrzuszeniami, z których każde kończy kończy się w drugin kraterze

541
00:56:10,009 –> 00:56:13,017
z pewnością nigdy nie zostanie wyjaśnione przez impakt.

542
00:56:17,006 –> 00:56:19,100
Zderzenia nie powodują sześciokątnych kraterów.

543
00:56:23,062 –> 00:56:25,136
Spójrzmy jednak uważnie bna ten region Marsa,

544
00:56:26,036 –> 00:56:29,036
a zobaczymy szereg sześciokątów,

545
00:56:29,036 –> 00:56:32,094
obserwowalną formę, przyjmowaną przez wirującą plazmę,

546
00:56:32,094 –> 00:56:36,168
taką, jak w elektrycznym sześciokącie biegunowym Saturna.

547
00:56:42,064 –> 00:56:44,106
W rozłegłym wyładowaniu

548
00:56:45,006 –> 00:56:48,084
systematyczne powstawanie kraterów, wżerki i wyżłobienia mogą być normą.

549
00:56:51,068 –> 00:56:53,142
Dlatego właśnie przemysłowe zastosowania

550
00:56:54,042 –> 00:56:58,140
obrabiania wyładowaniem elektrycznym mogą czasami osiagać podobne rezultaty.

551
00:57:00,056 –> 00:57:03,056
Mikroskopowe wżerki wyładowań elektrycznych

552
00:57:03,056 –> 00:57:04,134
mogą dać jednolitą głębokość

553
00:57:05,034 –> 00:57:07,082
i niezwykle gładką powierzchnię,

554
00:57:07,082 –> 00:57:12,098
mimo faktu, że jest ona w całości złożona z kraterów i wżerek

555
00:57:17,022 –> 00:57:21,048
Ten sam efekt można zaobserwować na pozornie gładkiej powierzchni

556
00:57:21,048 –> 00:57:23,082
północnej półkuli Marsa,

557
00:57:23,082 –> 00:57:26,104
która została wyżłobiona na mile w głąb.

558
00:57:36,052 –> 00:57:39,150
Przyjrzyjmy się jednak bliżej, kożystając z niedawno zrobionych zdjęć wysokiej rozdzielczości.

559
00:57:41,008 –> 00:57:45,092
Gładka powierzchnia okazuje się być niczym innym, niż polem małych,

560
00:57:46,064 –> 00:57:48,064
gęsto upakowanych kraterów.

561
00:57:53,012 –> 00:57:55,084
Widoczne tu, zaskakujące morze kraterów,

562
00:57:55,084 –> 00:57:57,084
jakich wiele na Marsie,

563
00:57:57,084 –> 00:58:00,180
jest doskonałym odpowiednikiem obrobionej elektrycznie powierzchni.

564
00:58:20,034 –> 00:58:24,112
Nie umniejszajmy skali tego problemu dla planetologów.

565
00:58:29,002 –> 00:58:34,002
Byliśmy świadkami wzorców od najniższych do najwyższych miejsc na Marsie.

566
00:58:35,044 –> 00:58:39,086
Od dna krateru Zunil, na depresyjnej półkuli północnej,

567
00:58:49,048 –> 00:58:53,114
do najwyższego punktu Marsa, szczytu Olympus Mons.

568
00:58:56,064 –> 00:59:01,070
Nie ma tu miejsca na konwejcjonalne wyjaśnienia, takie, jak morze wydm,

569
00:59:01,007 –> 00:59:04,091
mające odpwoadać za to, co jawi się obserwatorowi.

570
00:59:09,008 –> 00:59:11,090
Widoczne tu, zagadkowe morze kraterów,

571
00:59:11,009 –> 00:59:13,041
jakich wiele na Marsie,

572
00:59:14,003 –> 00:59:18,051
jest doskonałym odpowiednikiem elektrycznie obrabianej powierzchni.

573
01:00:04,012 –> 01:00:07,108
Ponad dwa stulecia po tym, jak Benjamin Franklin puścił swój latawiec,

574
01:00:08,004 –> 01:00:14,050
pochodzenie i zachowanie się błyskawic nadal zdumiewa i frapuje specjalistów.

575
01:00:19,004 –> 01:00:23,092
Błyskawica czasami wdrukowuje swoją charakterystyczną formę w powierzchnię krajobrazu,

576
01:00:31,016 –> 01:00:33,025
a nawet w ludzką skórę.

577
01:00:38,036 –> 01:00:42,108
W laboratorium odpowiednikiem błyskawicy jest fgura Lichtenberga,

578
01:00:44,002 –> 01:00:48,044
być może najpowszechniejsza i najbardziej fascynująca forma przybierana przez wyładowanie elektryczne.

579
01:00:52,249 –> 01:00:54,297
Dendrytowe, drzewiaste rozgałęzienia

580
01:00:54,078 –> 01:00:58,080
i dendrytowe formy można łóatwo pomylić ze szczelinami.

581
01:01:01,054 –> 01:01:06,054
Dendrytowe wzory widziane tu nie są pęknięciami, jak zwykle się je rozumie

582
01:01:06,088 –> 01:01:10,120
ale kanałami wyładowania elektrycznego na poliwęglanowej płytce.

583
01:01:14,006 –> 01:01:19,044
Georg Christoph Lichtenberg okazał się pierwszym, który zademonstrował różne formy,

584
01:01:21,012 –> 01:01:23,015
przyjmowane przezpył na dodatnio na ladowanej

585
01:01:25,062 –> 01:01:27,084
lub ujemnej powierzchni.

586
01:01:30,056 –> 01:01:36,104
Badania prowadzone potem przez innych nie miakly wpływu na planetologię.

587
01:01:38,096 –> 01:01:44,182
Później, w XIX wieku, przemysłowiec William G. Armstrong zgłębił potęgę elektryczności,

588
01:01:45,082 –> 01:01:48,138
używając jej do wytwarzania wyrafinowanych form na powierzchniach o różnym ładunku.

589
01:01:50,014 –> 01:01:54,058
Pierzaste własności figur Lichtenberga na ujemnej powierzchni

590
01:01:54,058 –> 01:01:59,064
można porównać do bardziej dendrytowych wzorów na powierzchni dodatniej.

591
01:02:11,084 –> 01:02:17,100
W Stoneridge Engineering, technologia figur Lichtenberga dała formę artystyczną,

592
01:02:17,244 –> 01:02:20,560
błyskawicę zamkniętą w czystym akrylowym bloku.

593
01:02:23,008 –> 01:02:28,010
Bloki są bombardowane elektronami z pięcio megawoltowego akceleratora cząstek,

594
01:02:28,092 –> 01:02:30,168
poruszającymi się niemal z prędkością światła,

595
01:02:31,068 –> 01:02:34,156
lecz muszącymi się zatrzymać na odcinku ułamka cala wewnątrz bloku,

596
01:02:36,002 –> 01:02:38,088
dając chmurę uwięzionego ujemnego ładunku.

597
01:02:43,052 –> 01:02:49,076
tutaj, zdarzenie produkujące dendrytowe kanały jest wyzwalane przez zwykłe uderzenie metalowej igły.

598
01:02:50,002 –> 01:02:53,078
Tylko tyle trzeba, aby doszło do wyładowania w izolatorze,

599
01:02:55,088 –> 01:02:59,174
niemal natychmiastowego uwolnienia ładunku i powstania dendrytowych kanały.

600
01:03:03,046 –> 01:03:07,080
Milisekundowa burza z piorunami, zamrożona w bloku akrylowym.

601
01:03:13,492 –> 01:03:17,588
Rozgałęzianie kanałów elektronowych jest spektakularnym fraktalnym wzorem,

602
01:03:22,006 –> 01:03:26,014
wyraźnie występującym we wszystkich skalach, aż do poziomu molekularnego.

603
01:03:32,064 –> 01:03:34,098
Z tego, co zaprezentowano wcześniej

604
01:03:34,098 –> 01:03:37,156
wynika ewidentnie, że planetarne wyładowanie elektryczne

605
01:03:38,056 –> 01:03:42,154
utworzyło rozległe regiony podniesionych figur Lichtenberga na Marsie.

606
01:04:00,003 –> 01:04:04,055
Eksperymenty laboratoryjne pokazują, że w regionach o dodatnim ładunku

607
01:04:04,082 –> 01:04:08,120
pył z reguły zbiera się w formacje Lichtenberga,

608
01:04:09,002 –> 01:04:11,024
wystające z otaczającego terenu.

609
01:04:17,082 –> 01:04:20,160
W rzeczy samej, ostro wyrzeźbione systemy dendrytowych grzbietów

610
01:04:21,006 –> 01:04:22,094
są na Marsie w obfitości,

611
01:04:23,048 –> 01:04:26,102
wykazując wszędzie, gdzie doszło do zdarzeń o najwyższej energii.

612
01:04:30,012 –> 01:04:34,050
Wielka rozpadlina Valles Marineris jest tego niezwykłym przykładem.

613
01:04:35,072 –> 01:04:40,073
Tutaj widzimy wystające figury Lichtenberga, dokładnie takie, jak się spodziewaliśmy,

614
01:04:41,046 –> 01:04:44,090
biegnące w dół ostrych klifówi wysokich czubków

615
01:04:44,009 –> 01:04:48,016
w przewidywalnych wzorach, rozciągając się na setki mil wzdłuż bruzdy.

616
01:04:51,779 –> 01:04:56,815
Co jeszcze dziwniejsze, tajemnice te niemal wcale nie są wzmiankowane przez planetologów.

617
01:05:01,058 –> 01:05:05,120
Dendrytowe grzbiety widzimy również na wielkim wzniesieniu Olympus Mons,

618
01:05:08,052 –> 01:05:10,054
zarowno na milowej wysokości skarpie,

619
01:05:13,004 –> 01:05:14,080
jak i śnianach kaldery.

620
01:05:20,074 –> 01:05:22,086
W rzeczy samej, tajemnica jest globalna.

621
01:05:23,028 –> 01:05:26,072
Widzimy ten sam wzór na ścianach głównych wąwozów.

622
01:05:28,001 –> 01:05:32,009
Widać go wzdłuż tak zwanego popękanego terenu Noctis Labyrinthis.

623
01:05:35,004 –> 01:05:38,011
I wszędzie na Marsie widzimy dendrytowe wzory,

624
01:05:39,001 –> 01:05:42,025
zchodzące z górujących klifów i płaskowyżów.

625
01:05:47,074 –> 01:05:52,090
Widzimy je nawet, jak schodzą z pierścieni dużych kraterów,

626
01:05:54,034 –> 01:05:58,128
otwierając drzwi do znacznie szerszej perspektywy na powstawanie kraterów.

627
01:06:14,058 –> 01:06:16,126
W prezentowanej tu hipotezie,

628
01:06:17,026 –> 01:06:21,108
wiele kraterów na Marsie powistało na skutek tych samych zdarzeń elektrycznych,

629
01:06:22,008 –> 01:06:27,060
które wywołały łańcuchy kraterów i oraz wielką różnorodność kanałów i wąwozów.

630
01:06:36,076 –> 01:06:39,081
Gdy kolumna wyładowania przesuwała się po powierzchni,

631
01:06:40,026 –> 01:06:43,054
jego średnica zmieniałą się wraz z energią wyładowania,

632
01:06:43,054 –> 01:06:47,098
oraz ze ściskaniem przez pole magnetyczne.

633
01:06:49,000 –> 01:06:54,088
Efekt skurczu magnetycznego byłby najsilniejszy w punkcie kontaktu z powierzchnią.

634
01:06:58,078 –> 01:07:03,078
Łuk pozostawiłby unikalną sygnaturę w formie półokrągłych ścian.

635
01:07:05,014 –> 01:07:11,016
Popularne wyjaśnienie mówi o zapadnięciu się powierzchni, które spowodowało te kanały kraterów.

636
01:07:17,005 –> 01:07:21,013
Ale efekt półokrągłego żłobienia nie ogranicza się do łańcuchów kraterów.

637
01:07:24,002 –> 01:07:30,018
Planetolodzy nie mogą dojść do porozumienia, jakie siły wytworzyły tą niezwykłą sieć kanałów

638
01:07:30,018 –> 01:07:32,044
na północ od Valles Marineris.

639
01:07:41,076 –> 01:07:44,170
Inne kanały, o których się mówi, spowodował przepływ płynu,

640
01:07:45,086 –> 01:07:49,148
wody lub lawy, wykazują ten sam półokrągły kształt ścian.

641
01:07:56,034 –> 01:08:00,116
Podobne półokrągłe wycięcia występują na klifach wyniosłych płaskowyżów.

642
01:08:07,028 –> 01:08:10,104
Tak zwane kaldery wielkich gór na Marsie

643
01:08:11,004 –> 01:08:13,004
wykazują ten sam wzór.

644
01:08:21,076 –> 01:08:23,170
Nawet sławny krater Victoria,

645
01:08:24,076 –> 01:08:26,100
utworzony rzekomo przez impakt,

646
01:08:27,000 –> 01:08:32,068
wykazuje alkowy i półokrągłe wyżłobienia, podobne do tych w wielkich kanionach i dolinach.

647
01:08:40,003 –> 01:08:42,069
Półokrągle wyżłobione ściany krateru Zunil

648
01:08:42,096 –> 01:08:47,152
są praktycznie nieodrużnialne od ścian Valles Marineris.

649
01:09:02,014 –> 01:09:05,021
Pojawiają się również inne wzory,

650
01:09:05,084 –> 01:09:09,098
włączajac w to spójne, globalne połączenie pomiędzy wyżłobieniami

651
01:09:09,098 –> 01:09:11,098
i sieciami dendrytowych grzbietów.

652
01:09:16,005 –> 01:09:22,013
Wyjasnienie lerzy w fraktalnej naturze cylindrycznych arkuszy prądowych.

653
01:09:27,026 –> 01:09:30,110
Przepływ prądu może przemieniać się tak, że drugorzędne cylindry

654
01:09:31,001 –> 01:09:33,055
w podobnej do fraktala strukturze,

655
01:09:35,094 –> 01:09:38,122
zostaną ściśnięte polem magnetycznym

656
01:09:39,022 –> 01:09:42,022
w wąskie, skoncentrowane wyładowanie.

657
01:09:45,014 –> 01:09:47,096
widzimy to wzajemne oddziaływanie w różnych skalach,

658
01:09:47,096 –> 01:09:50,108
w cylindrycznych prądach ziemskiej zorzy,

659
01:09:51,008 –> 01:09:56,074
gdzie naładowane cząstki wkraczają i uciekają z regionów polarnych w obwodzie elektrycznym,

660
01:09:58,044 –> 01:10:02,142
niewidzialnych arkuszach prądowych, ściśniętych magnetycznie na biegunach Ziemi,

661
01:10:03,042 –> 01:10:06,048
rozdzielonych na widoczne kurtyny wtórnych cylindrów,

662
01:10:11,044 –> 01:10:14,100
tańczących w turbulencjach górnej atmosfery Ziemi.

663
01:10:19,066 –> 01:10:24,068
Ta sama strutkura elektromagnetyczna wyłania się z ruchu naładowanych cząstek,

664
01:10:24,068 –> 01:10:28,070
widywanych w warkoczach komet.

665
01:10:37,058 –> 01:10:41,084
W zdarzeniach większej skali, które wyrzeźbiły powierzchnię Marsa,

666
01:10:41,084 –> 01:10:44,142
widzimy wiele kolumn naładowanych cząstek

667
01:10:45,042 –> 01:10:48,086
ściśniętych w wąskie  wyładowanie na powierzchni.

668
01:10:56,028 –> 01:11:01,102
Ta ustalona zasada będzie istotna dla zrozumienia olbrzyma Valles Marineris,

669
01:11:02,054 –> 01:11:04,140
wraz ze wszystkimi towarzyszącymi mu przepaściami.

670
01:11:07,078 –> 01:11:10,106
Małe wyżłobienia wewnątrz większych,

671
01:11:11,048 –> 01:11:14,122
są one oznaką skurczonych cylindrycznych prądów,

672
01:11:15,022 –> 01:11:17,030
złozonych z mniejszych cylindrów.

673
01:11:19,098 –> 01:11:23,136
Wzór powtarza się i z pewnością nie jest to przypadkowe.

674
01:11:28,000 –> 01:11:32,018
Rozważmy spójne powiązanie pomiędzy efektami żłobienia półokręgów

675
01:11:32,018 –> 01:11:34,018
a systemami grzbietów Lichtenberga.

676
01:11:35,006 –> 01:11:37,100
Najznaczniejsze z tych dendrytowych form

677
01:11:38,054 –> 01:11:41,072
są te, które oddzielają wieksze wyżłobienia.

678
01:11:42,054 –> 01:11:46,128
Mniejsze grzbiety wyznaczają granice pomiędzy mniejszymi wyżłobieniami.

679
01:11:52,064 –> 01:11:56,120
W obu skalach sieć grzbietów można postrzegać jako finalne zdarzenia

680
01:11:57,002 –> 01:11:59,078
w katastrofalnej aktywności wyładowań,

681
01:12:01,044 –> 01:12:05,110
gdy redystrybucja ładunków powodowała zbieranie się i łączenie materiału

682
01:12:06,001 –> 01:12:08,010
wznane nam wzory figur Lichtenberga.

683
01:12:13,001 –> 01:12:15,075
W rewizji marsjańskiej historii,

684
01:12:15,084 –> 01:12:17,170
sprzeczności odnajdują jednolite rozwiązanie

685
01:12:18,007 –> 01:12:20,007
w przyczynie elektrycznej.

686
01:12:26,028 –> 01:12:27,090
Enigmatyczne kratery,

687
01:12:28,068 –> 01:12:29,082
łańcuchy kraterów,

688
01:12:30,008 –> 01:12:31,052
dendrytowe grzbiety,

689
01:12:33,004 –> 01:12:34,056
wyżłobione półkoliście kratery,

690
01:12:34,068 –> 01:12:35,142
kaldery i wąwozy.,

691
01:12:38,002 –> 01:12:42,076
wszystkie są połączone obserwowanym zachowaniem wyładowania elektrycznego.

692
01:12:52,076 –> 01:12:56,150
Oto obraz łuku elektrycznego na ujemnie naładowanej powierzchni,

693
01:12:57,005 –> 01:13:00,103
z widocznym pierzastym wyładowaniem żarzeniowym lub koroną.

694
01:13:04,038 –> 01:13:11,116
Korona składa się z neizwykle cienkich, włosowatych włókien, promieniujących z głównych strumieni.

695
01:13:18,014 –> 01:13:21,015
Eksperymenty pokazały, że zlokalizowany ładunek

696
01:13:21,024 –> 01:13:25,024
na powierzchni dotkniętej elektrycznymi łukami

697
01:13:25,024 –> 01:13:26,096
może przyciągać pył i osad

698
01:13:26,096 –> 01:13:28,178
w swoiste nagranie aktywności elektrycznej

699
01:13:29,078 –> 01:13:30,174
lub ścieżkę wyładowania,

700
01:13:31,074 –> 01:13:33,092
i to aż do bardzo drobnych szczegółów.

701
01:13:44,001 –> 01:13:46,073
Oto kompleks marsjańskich grzbietów,

702
01:13:47,006 –> 01:13:49,040
pokrywających tysiące mil kwadratowych.

703
01:13:55,048 –> 01:13:59,140
Grzbiety te zastanawiają planetologów od ponad dekady.

704
01:14:07,066 –> 01:14:10,118
Ponieważ standardowa geologia nie obejmuje takich form,

705
01:14:11,561 –> 01:14:15,633
ich unikatowość jest logicznym testem dla hipotezy elektrycznej.

706
01:14:20,003 –> 01:14:26,006
Patrząc z bliska, widzimy prostopadłe, włoso podobne włókna, oświetlone przez Słońce,

707
01:14:29,078 –> 01:14:34,082
potwierdzające, że to wyładowanie elektryczne przyciągnęło pył w wystający relief.

708
01:14:43,058 –> 01:14:47,076
Ta egzotyczna formacja zostala wyprodukowana elektrycznie przez D. Z. Parker

709
01:14:47,076 –> 01:14:49,076
na ekranie CRT.

710
01:14:50,064 –> 01:14:55,065
Pokazuje ona zbiorowisku pyłu w regionie poprzedniej aktywności elektrycznej.

711
01:14:57,078 –> 01:14:59,134
Grzbiet z jego drobnymi włóknami

712
01:15:00,034 –> 01:15:04,116
oferuje uderzajace podobieństwo do zagadkowych marsjańskich formacji.

713
01:15:16,978 –> 01:15:20,046
Zasugerowaliśmy, że północna półkula Marsa

714
01:15:20,658 –> 01:15:24,740
została zerodowana elektrycznie na pięć mil w głąb, a nawet głębiej,

715
01:15:24,074 –> 01:15:26,152
co widać na mapie wysokościowej.

716
01:15:31,066 –> 01:15:35,100
Zaten jest właściwe, aby spojrzeć na region przejściowy,

717
01:15:36,000 –> 01:15:40,064
na margines pełnych depresji i zerodowanych regionów.

718
01:15:44,018 –> 01:15:46,040
Jeśli erozja ta była elektryczna,

719
01:15:46,008 –> 01:15:48,008
czego powinniśmy się spodziewać,

720
01:15:49,002 –> 01:15:54,048
zwłascza w regionach odzielających niskie północne wysokości

721
01:15:54,843 –> 01:15:58,859
od podwyższonych i gęsto pokraterowanych południowych?

722
01:16:01,006 –> 01:16:04,006
Powinniśmy spodziewać się tego, co znajdujemy,

723
01:16:05,032 –> 01:16:08,033
rozległe obszary nap ółnoc od równika,

724
01:16:08,042 –> 01:16:11,049
ukazujące obraz erozji elektrycznej.

725
01:16:14,002 –> 01:16:17,066
Wpierw łuki elektryczne poprzecinały powierzchnię,

726
01:16:17,066 –> 01:16:19,114
tworząc sieć kanałów,

727
01:16:20,014 –> 01:16:22,020
i rozcinając region na oddzielne bloki.

728
01:16:25,024 –> 01:16:28,070
Potem łuki skupiły się na ostrych krawędziach bloków,

729
01:16:28,007 –> 01:16:30,093
kontynuując poszerzanie dna doliny,

730
01:16:31,056 –> 01:16:33,132
pozostawiając odzielne, wielokątowe wyspy.

731
01:16:37,009 –> 01:16:41,045
Wyspy te wystają nad świerzo zerodowany teren,

732
01:16:42,026 –> 01:16:46,058
gdzie są stopniowo erodowane do formy piramidalnej,

733
01:16:46,058 –> 01:16:51,122
a potem pakórkowatej.

734
01:16:55,032 –> 01:16:58,078
W końcu, pozostałep agórki zostają wyrównane.

735
01:17:00,036 –> 01:17:04,082
Tak jak w zastosowaniach przemysłowych, gdzie obróbka wyładowaniem elektrycznym

736
01:17:04,082 –> 01:17:07,124
może zerodować wystające formy w gładką powierzchnię.

737
01:17:09,007 –> 01:17:12,033
Wszystko, co pozostało po wcześniejszym krajobrazie Marsa,

738
01:17:12,096 –> 01:17:16,142
to kilka rozproszonych ostańców, labiryntów i urwisk,

739
01:17:17,042 –> 01:17:21,066
zanikających w płaskiej depresji północnej półkuli.

740
01:17:26,004 –> 01:17:31,036
Ten przejściowy proces można zaobserwować na wielkich połaciach Marsa,

741
01:17:31,036 –> 01:17:32,110
z zachowaniem spójnego wzorca:

742
01:17:33,096 –> 01:17:36,099
pokryte kraterami równiny na południu

743
01:17:39,002 –> 01:17:41,050
ustepują miejsca izolowanym blokom,

744
01:17:44,026 –> 01:17:45,068
potem pagórkom,

745
01:17:47,046 –> 01:17:52,142
a następnie niższemu, gładkiemu terenowi, który charakteryzuje półkulę północną.

746
01:18:03,018 –> 01:18:04,070
Na początku 2004,

747
01:18:04,007 –> 01:18:06,012
łazik marsjański „Opportunity” przesłał

748
01:18:07,002 –> 01:18:09,088
zdjęcia, które same w sobie mogą zmienić nasze wyobrażenie

749
01:18:10,006 –> 01:18:12,064
o niedawnej historii Układu Słonecznego.

750
01:18:13,001 –> 01:18:15,015
Łazik wylądował w kraterze,

751
01:18:15,024 –> 01:18:20,062
pod którego ścianami było wiele małych kulek.

752
01:18:21,036 –> 01:18:24,100
Ich szaro-niebieski kolor wyróżniał je od czerwonawego odcienia

753
01:18:25,000 –> 01:18:27,026
bofgatej w żelazo gleby Marsa.

754
01:18:28,054 –> 01:18:31,082
Dlatego nieformalnie nazwano je jagodami.

755
01:18:35,094 –> 01:18:40,172
W miarę, jak „Opportunity” jechał przez marsjański krajobraz, odnalazł niezliczone ilości małych kulek,

756
01:18:41,072 –> 01:18:44,076
które wyraźnie zalegały na powierzchni Marsa w liczbie trylionów.

757
01:18:50,007 –> 01:18:52,008
Ale jak powstały?

758
01:18:56,068 –> 01:18:59,130
Niedługo po odkryciu marsjańskich jagód,

759
01:19:00,003 –> 01:19:04,089
Dr. Ransom przeprowadził eksperyment, aby sprawdzić działanie łuku elektrycznego

760
01:19:05,016 –> 01:19:06,064
na różnych materiałach.

761
01:19:07,048 –> 01:19:11,136
Otrzymał pewną ilość krawieni, z grubsza podobnych do marsjańskiej gleby,

762
01:19:12,036 –> 01:19:14,064
i potraktował je łukiem leektrycznym.

763
01:19:17,008 –> 01:19:19,032
Wyniki były całkiem spektakularne.

764
01:19:19,032 –> 01:19:24,040
W materiale były zanurzone dokładne odpowiedniki marsjańskich jagód.

765
01:19:26,096 –> 01:19:29,122
Z tego, co obecnie wiadomo o marsjańskiej powierzchni,

766
01:19:30,022 –> 01:19:34,084
jest jasne, że jeśli planeta była ogarnięta wyładowaniem elektrycznym,

767
01:19:34,084 –> 01:19:36,162
kulki są spodziewanym efektem.

768
01:19:43,484 –> 01:19:47,492
Doświadczenie Ransoma nie zakończyło badań.

769
01:19:50,034 –> 01:19:55,126
Kamery łazika „Opportunity” uchwyciły kanał o płaskim dnie, z równoległymi ścianami,

770
01:19:56,092 –> 01:19:59,174
z których po obu stronach sterczały postrzępione płaskie skały.

771
01:20:01,014 –> 01:20:04,056
Kolejna struktura, której nie ma w leksykonie geologii.

772
01:20:07,058 –> 01:20:11,154
Ale dr Troy Shinbrot oraz jego współpracownicy z Rutger’s University,

773
01:20:12,054 –> 01:20:14,108
wytworzyli niedawno tą formację

774
01:20:15,008 –> 01:20:18,044
w doświadczeniach z elektrycznością statyczną.

775
01:20:19,078 –> 01:20:25,083
Badacze rzeczywiście widzą bezpośrednie nawiązanie do postrzępionych formacji zarejestrowanych przez „Opportunity”.

776
01:20:27,008 –> 01:20:31,062
Niedługo potem, D. Z. Parker również uzyskał takie struktury

777
01:20:31,062 –> 01:20:34,080
na naładowanym ekranie CRT.

778
01:20:37,028 –> 01:20:41,044
Zarówno wystające kolce skalne, jak i jagody, wskazują na zdarzenia elektryczne.

779
01:20:43,000 –> 01:20:45,006
A zdarzenia zjawiska elektryczne są skalowalne.

780
01:20:46,004 –> 01:20:50,076
Formacje, powstałe w małej skali, mogą występować również w wiekszej.

781
01:20:51,092 –> 01:20:57,116
W rzeczy samej, nasze orbitujące Marsa kamery odnalazły szereg kraterów ze spoczywającymi wewnątrz nich wybrzuszeniami lub sferami.

782
01:20:58,016 –> 01:21:03,017
Wyglądają one bardzo podobnie do sfer i kraterów z eksperymentów „jagodowych” Ransoma.

783
01:21:04,008 –> 01:21:07,066
Widziane tutaj zdjęcia kraterów z wybrzuszeniami

784
01:21:07,066 –> 01:21:09,078
pochodzą z „Mars Global Surveyor”.

785
01:21:13,038 –> 01:21:16,060
Ale w przeciwieństwie do zdjęć jagód, zrobionych przez łazika,

786
01:21:16,006 –> 01:21:20,018
rozmiar tych kraterów sięga od setek metrów lub mniej

787
01:21:21,014 –> 01:21:23,040
do ponad mili średnicy.

788
01:21:25,008 –> 01:21:28,012
Wzór występuje nawet na większą skalę.

789
01:21:30,028 –> 01:21:36,029
W biegunowych obszarach Marsa, kratery z wybrzuszeniami mają wiele mil szerokości.

790
01:21:37,046 –> 01:21:43,055
Z pewnością rozsądne jest pytanie, czy drobne jagody i te znacznie masywniejsze kratery

791
01:21:44,036 –> 01:21:47,036
nie zostały wytworzone przez tą samą siłę leektryczną,

792
01:21:47,036 –> 01:21:52,054
działającą na różne skale w globalnym wyładowaniu elektrycznym?

793
01:21:56,004 –> 01:22:01,096
Jedno jest pewne. Jeżeli to elektryczność wyrzeźbiła powierzchnię Marsa,

794
01:22:02,032 –> 01:22:08,032
zdarzenia te były znacznie dramatyczniejsze, niż planetolodzy kiedykolwiek sobie wyobrażali.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *